UPEC – uropatogenne E. coli

Wśród ok. 180 istniejących gatunków E. coli należących do rodzaju Escherichia wyróżnia się szczepy zarówno pożyteczne, jak i patogenne dla człowieka i zwierząt stałocieplnych.

Normalnie, ta Gram (-) pałeczka okrężnicy bytuje powszechnie w jelitach, jako fizjologiczna flora bakteryjna. Bierze udział w procesie trawienia pokarmu, w syntezie witamin B1, K, B12 i kwasu foliowego. Już w pierwszych dniach po urodzeniu kolonizuje skórę, błony śluzowe jamy ustnej oraz układ pokarmowy. Jednak w nieodpowiednich warunkach staje się drobnoustrojem chorobotwórczym (oportunistycznym). Sprzyjają temu np. upośledzenie odporności, infekcje bakteryjne, cewnik).

Komensalne szczepy E. coli mogę wówczas stać się przyczyną zatruć pokarmowych, zakażeń pozajelitowych, zapalenia otrzewnej czy zakażenia układu moczowego.

Ze względu na zjadliwość i chorobotwórczość pał. E. coli szczepy  te są podzielone na różne typy serologiczne, zdeterminowane różnorodną budową antygenów somatycznych O, powierzchniowych K oraz rzęskowych. Te determinanty antygenowe produkują endotoksyny, adhezyny i in. czynniki zjadliwości.

Oprócz bardziej znanych grup patogennych E. coli takich jak EPEC, EHEC, VTEC istnieje też grupa UPEC – uropathogenic E. coli  uropatogenne E. coli.

Te pałeczki posiadają zdolność wytwarzania P fimbrii (pylonephritis –associates pilli), którymi przyłączają się do komórek nabłonka wyścielającego układ moczowy. Są odpowiedzialne za niemal 60-80% przypadków dróg moczowych. Nie jest łatwo pozbyć się tych bakterii, jako czynnika etiologicznego  dróg moczowych. Pałeczki E. coli właśnie ze względu na obecność fimbrii (rzęsek) powodują przewlekłe, nawracające zakażenia układu moczowego.

Pałeczka okrężnicy została odkryta w roku 1885 przez austriacko-niemieckiego pediatrę oraz bakteriologa Theodora Eschericha i nazwana pierwotnie ‘bacterium coli commune’.

Nazwa została nazwana na cześć odkrywcy w 1919 roku.

Literatura:

Przegląd Epidemiologiczny 2012; 66: 73-77

EAEC

EAEC to enteroagregacyjne szczepy pałeczek Escherichia coli należące do grupy biegunkotwórczych pałeczek E. coli, wywołujących biegunki u dzieci i dorosłych. Biorą udział w wywoływaniu tzw. biegunek podróżnych.
W Polsce EAEC nie stanowią problemu epidemiologicznego, ale głównie dlatego, że są trudne do zdiagnozowania, więc nieznane są faktyczne ilości zachorowań z powodu zakażeń EAEC. Biochemicznie nie różnią się od innych niepatogennych E. coli. Duże zróżnicowanie serologiczne EAEC dodatkowo utrudnia ich identyfikację. 
Pierwsze doniesienia na temat biegunki wywołanej przez EAEC pochodzą z lat 80. XX w.
EAEC odpowiadają przede wszystkim za wodnistą biegunkę z dużą ilością śluzu utrzymującą się 2-3 tygodnie.Zdarza się, że biegunka może mieć przebieg ostry, z towarzyszącymi wymiotami, podwyższoną temperaturą i domieszką krwi w kale.Okres wylęgania 8-18 godzin.
Najważniejszą cechą wirulencji EAEC jest ich zdolność do adhezji, czyli ścisłego przylegania jelita i tworzenie biofilmu z dużą ilością śluzu, dzięki obecności mannozoopornych fimbrii adhezyjnych (AAF). Fimbrie kodowane są przez plazmidy aggA, aafA, agg-3A. To znacznie upośledza wchłanianie wody i składników odżywczych. 
W tworzeniu biofilmu odgrywa rolę białko dyspersyna, kodowane przez gen aap.
Szczepy EAEC wytwarzają toksynę ciepłostałą EAST-1, toksynę Pet (białko o właściwościach enterotoksyny) oraz toksynę ShET1. Wszystkie toksyny kodowane są na plazmidzie.
Dużym zagrożeniem dla człowieka sa szczepy 'hybrydowe', czyli posiadające wspólne dla różnych typów patogennych E. coli. Największe niebezpieczeństwo niesie nabycie przez szczep EAEC - DNA bakteriofaga charakterystycznego dla VTEC (werotoksyczny szczep E. coli). Szczep taki może wywoływać zespół hemolityczno-mocznicowy (HUS).
---------------
Źródło: Medycyna Doświadczalna i Mikrobiologia. Zeszyt 1/2012, 64: 63-71

Biegunkotwórcze pałeczki E. coli

Istnieje dość duży odsetek zachorowania na  biegunki zarówno u dzieci, jak i dorosłej populacji  o nieustalonym czynniku etiologicznym.

Jeżeli więc w próbce kału nie wyhodowano żadnych chorobotwórczych drobnoustrojów, nie oznacza to, że nie ma wskazań do zaniechania leczenia oraz, że nie ma problemu epidemiologicznego.

Uzyskanie precyzyjnego wyniku badania  zależy w dużej mierze od dobrej diagnostyki mikrobiologicznej, w tym od wachlarzu badań. W większości krajów europejskich prowadzi się szerszy zakres badań diagnostycznych, niż u nas w Polsce. U nas ten zakres badań jest ograniczony, z powodu braku przydatnych diagnostycznych markerów, ale głównie ze  względów ekonomicznych.

Przykładem może być właśnie diagnostyka schorzeń przewodu pokarmowego  i zatruć pokarmowych, w tym wachlarz badań  pałeczki okrężnicy Escherichia coli, odpowiedzialnej w dużym stopniu za  owe schorzenia.

Pałeczki E. coli należą do fizjologicznej flory jelitowej i wyhodowanie jej z kału od osoby z biegunką bez oceny chorobotwórczości izolowanego szczepu nie może być podstawą do uznania go za czynnik etiologiczny.

Patogenne dla przewodu pokarmowego człowieka szczepy E. coli podzielono na kilka kategorii zależnie od obecności genotypowych lub genotypowych markerów chorobotwórczości:

• EPEC - enteropatogenne pałeczki E. coli
• VTEC -   werotoksyczne szczepy  pałeczek E. coli
• EIEC - enteroinwazyjne pałeczki E. coli
• ETEC-  enterotoksynogenne pałeczki E. coli
• EAEC -  EAEC enteroagregacyjne pałeczki E. coli
• DAEC -  przylegające dyfuzyjnie pałeczki E. coli 
• AIEC -  adherentno- inwazyjne pałeczki E. coli 
• CDEC -  pałeczki E. coli zdolne do odrywania komórek od podłoża, na którym rosną

Oznacza to, że dawny podział E. coli stosowany na podstawie budowy antygenowej szczepu na E. coli chorobotwórcze i niechorobotwórcze dla przewodu pokarmowego nie jest już stosowany i ma znaczenie historyczne.

zobacz Słowniczek Mikrobiologiczny