Molekularna mimikra
– to pojęcie dla mnie zupełnie nowe. Okazuje się, że to jest mechanizm
immunologiczny polegający na tworzeniu się reakcji krzyżowej przeciw komórkom
gospodarza w wyniku kontaktu z antygenem bakteryjnym czy wirusowym o zbliżonej
strukturze.
Czynniki infekcyjne mają ogromną rolę w patogenezie chorób
neurodegeneracyjnych. A do takich chorób zaliczane są związane ze stopniową
utratą komórek nerwowych: choroby
Alzheimera, choroby Parkinsona i stwardnienie
rozsiane.
Właściwie to wydawało mi się, że te choroby mają podłoże
genetyczne, związane są z wiekiem czy nieprawidłowym odżywianiem.
Ostatnie badania naukowe zakładają udział infekcji, jako
czynnika inicjującego niszczenie komórek nerwowych. OUN.
Zmiany zapalne mają istotne znaczenie w patogenezie choroby
Alzheimera, a komórki ściśle związane z
procesem zapalnym m. in. ‘reaktywne’ astrocyty, komórki mikrogleju reagując na
patologiczne procesy w obrębie OUN, mogą prowadzić jednocześnie do destrukcji
neuronów. Indukują proces zapalny poprzez wydzielanie cytokin pozapalnych,
głównie Il-1β oraz TNF-α
Dowiedziono, że choroba przebiega wolniej, gdy pacjenci
dotknięci zapaleniem np. stawów są
leczeni lekami p/zapalnymi (niesterydowymi). Zmiany histopatologiczne –
odkładanie się złogów amyloidu beta oraz zwyrodnienie włókien neuronów są
spowolnione.
Mechanizm jest podobny w przypadku przewlekłej infekcji
wywołanej przez Chlamydophila pneumoniae,
patogen wywołujący pozaszpitalne zapalenie płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli,
gardła, zatok oraz astmę. Jedną z koncepcji udziału C. pneumoniae w patogenezie choroby Alzheimera jest bezpośredni
związek między zakażeniem C. pneumoniae,
a odkładaniem złogów amyloidu beta. Początkowo toczące się w drogach
oddechowych zapalenie mogłoby szerzyć się drogą krwionośnych naczyń do mózgu
poprzez zakażone monocyty przekraczające barierę krew-mózg. Ewentualnie
zakażenie zakażenia obejmujące początkowo błonę śluzową jamy nosowej szerzy się
przez opuszkę węchową na struktury węchomózgowia.
Kolejnym patogenem biorącym udział w procesie neurodegeneracji
mózgu toczącego się w chorobie Alzheimera jest wirus opryszczki pospolitej typu
1 (HSV-1).
Początkowo zakażenie HSV-1 obejmuje nabłonek jamy ustnej,
gdzie wirus namnaża się, prowadząc do lizy komórek gospodarza. Następnie drogą
nerwu szczękowego i żuchwowego wirus przedostaje się do zwoju nerwu
trójdzielnego, pozostając w stadium latencji do czasu aktywacji wywołanej
czynnikami zewnętrznymi, np. chorobą, stresem, czy ekspozycją na promienie
słoneczne. HSV-1 może również prowadzić do zakażenia OUN, w wyniku którego w
niektórych przypadkach obserwowane są zmiany histopatologiczne – głównie demielinizacja, która może odgrywać
kluczową rolę w patogenezie chorób neurodegeneracyjnych.
Również agregacja amyloidu beta i powstawania zwyrodnieniowych włókienek
neuronów (NFT).
W procesie latencji wirusa hamowane są reakcje
immunologiczne niszczące układ nerwowy.
Ale prawdopodobnie pojawienie się innego patogenu wywołującego
zapalenie w obrębie OUN powoduje zaburzenie równowagi immunologicznej i
wzmożoną reakcję zapalną. Zakażenie mieszane dotyczy wirusa opryszczki oraz
dodatkowo np. C. pneumonia czy Helicobacter pylori.
Co prawda H. pylori
jest kojarzony gównie, jako czynnik etiologiczny chorób żołądka, w tym raka
żołądka, ale uważa się, że jest również odpowiedzialny za dysfunkcję naczyń
krwionośnych, a to osłabia barierę krew-mózg. Ponadto H. pylori stymulując nieprawidłowe reakcje immunologiczne, w tym
molekularną mimikrę, może przyczynić się do apoptozy komórek nerwowych. Inna
hipoteza zakłada rolę w neurodegeneracji wydzielanego przez H. pylori bogatego w histydynę białka
Hpn, które przekraczając barierę krew-mózg bezpośrednio zwiększa gromadzenie
złogów amyloidu beta.
Źródło
POST. MIKROBIOL., 2013, 52, 1, 93–103 . ROLA CZYNNIKÓW ZAKAŹNYCH W CHOROBACH NEURODEGENERACYJNYCH
