Mechanizm działania
antybiotyków z grupy- makrolidów, linkosamidów i streptogramin polega na
hamowaniu syntezy białka na poziomie podjednostki 50S rybosomu.
U paciorkowców obserwuje
się następujące dwa mechanizmy oporności na te antybiotyki:
- - modyfikacja miejsca docelowego działania
leku lub
- - mechanizm wypompowywania leku z komórki.
Te mechanizmy pozwalają
wyróżnić wśród bakterii 3 fenotypy
oporności
- iMLSB,
- cMLSB i
- M-fenotyp.
Do oceny wrażliwości
paciorkowców β-hemolizujących na makrolidy, linkosamidy i streptogramin B i wyróżnienia tych 3 fenotypów w zależności
od rodzaju mechanizmu oporności stosuje się metodę dwóch krążków. Metoda ta
pozwala zróżnicować szczep w zależności od wielkości i kształtu stref
zahamowania wzrostu wokół krążków z antybiotykami:
iMLSB - strefa zahamowania
wzrostu wokół krążka z erytromycyną wskazuje na średnią wrażliwość lub
oporność i spłaszczenie strefy przy
krążku z klindamycyną, tzw. strefa D.
Na fotografii
przedstawiającej lekooporność szczepu Streptococcus pyogenes - uwidoczniony
testem 2 krążków mechanizm indukcyjnej
oporności iMLSB z widoczną strefą D.
cMLSB - strefa zahamowania
wzrostu wokół krążka z erytromycyną i klindamycyną wskazuje na oporność.
M-fenotyp - strefa
zahamowania wzrostu wokół krążka z erytromycyną wskazuje na średnią wrażliwość
lub oporność oraz brak spłaszczenia
strefy wokół krążka z klindamycyną.
Ten mechanizm oporności
związany jest z obecnością pompy błonowej mef(A), aktywnie
wypompowującej lek z
komórki. Warunkuje oporność na erytromycynę i pozostałe makrolidy 14 i
15-członowe i występuje u paciorkowców fenotyp M.
Oporność krzyżowa na
makrolidy, linkozamidy i streptograminy B w mechanizmie MLSB pojawia się u
bakterii pod wpływem modyfikacji - 23S rRNA
- miejsca docelowego działania leku, warunkowana jest obecnością genów
erm, głównie erm (A), erm (B), kodujących metylazy rybosomalne i nadających
oporność w mechanizmie MLSB konstytutywnym lub indukcyjnym.
W zależności od typu genu
erm i poziomu jego ekspresji, fenotypowej oporności na
erytromycynę może
towarzyszyć zachowanie wrażliwości na linkosamidy (klindamycynę i
linkomycynę). Jednak
pomimo to, w przypadku stwierdzenia mechanizmu MLSB, zarówno
konstytutywnego cMLSB, jak
i indukcyjnego iMLSB, w leczeniu nie powinno się stosować makrolidów,
klindamycyny i streptogramin B ze względu na ryzyko niepowodzenia
terapeutycznego.
Słowniczek
erm skrót ang. - erythromycin resistance methylase
Literatura:
- Rekomendacje doboru testów do oznaczania wraż liwości bakterii na antybiotyki i chemioterapeutyki. 2009
- Lekowrażliwość paciorkowców β-hemolizujących izolowanych z wymazów z gardła i materiału ropnego. Med. Dośw. Mikrobiol. 2010, 62: 309-317.
