Prof. Hilary Koprowski (1916-2013) twórca szczepionki przeciwko wirusowi polio

Z niecierpliwością i nadzieją cały Świat wyczekuje szczepionki przeciw koronawirusowi SARS-CoV-2. Jednocześnie nie brakuje sceptyków, którzy nie wierzą w skuteczność wszelkich szczepień. A przecież wiele chorób dzięki szczepionkom zostało całkowicie wyeliminowanych lub ograniczyło liczbę przypadków choroby czy złagodziło objawy choroby - m. in. tężec, błonica, krztusiec, odra, różyczka, świnka, WZW typu B, grypa czy choroba Heinego - Medina.

Warto przypomnieć o wirusowej chorobie zakaźnej heinemedina wywołanej przez 3 typy wirusa polio. Choroba znana od czasów starożytności, która do XIX w. występowała sporadycznie, ale w XX w. wywoływała liczne epidemie.

Choroba Heinego-Medina (łac. poliomyelitis anterior acuta), wywołuje ostre nagminne porażenie dziecięce.

Wirus szerzy się najczęściej przez kontakt bezpośredni – głównie drogą pokarmową lub w mniejszym stopniu drogą kropelkową. Wirusy polio RNA, po przedostaniu się do układu nerwowego, mogą wywołać uszkodzenie nerwów objawiające się niedowładem lub porażeniem mięśni (porażenia obu kończyn dolnych lub górnych, a także porażenia czterokończynowe i porażenia niektórych mięśni tułowia). Zakażenie może przebiegać pod różnymi obrazami klinicznymi, od najczęstszych zakażeń bezobjawowych (90-95% przypadków), poprzez zakażenia poronne (4-8%) i postacie oponowe do ciężkich zachorowań (0,5%) z porażeniem wielu mięśni, w tym oddechowych i zgonem.

Prof. Hilary Koprowski opracował pierwszą żywą szczepionkę przeciw poliomyelitis (chorobie Heinego – Medina), która zapoczątkowała skuteczną walkę z tą straszną chorobą.

Profesorowi jako pierwszemu udało się odkryć gospodarza dla wirusa poliomyelitis (był nim szczur bawełniany) i uzyskać osłabionego, żywego wirusa, który został z sukcesem wykorzystany w nowej, żywej szczepionce przeciw poliomyelitis. Szczepionkę opracowano w 1951 r., po czym od 1958 r. podawano w ramach programów szczepień w różnych częściach świata, np. w Ameryce i Afryce. Przykładem była akcja w Kongo w 1958 r., kiedy zaszczepiono 250 000 dzieci.

Gdy epidemia polio wybuchła także w Polsce, zorganizował transport szczepionek do kraju. Dziewięć milionów dawek przypłynęło w beczkach statkiem. Polski rząd nie zapłacił za to ani grosza.

W 1959 r. zaczęły się masowe szczepienia. Efekt przeprowadzonej akcji szczepień był natychmiastowy, liczba zachorowań spadła z 6000 przypadków w 1958 r. do około 30 w 1963 r., a liczba zgonów z 111 do dwóch. Dzięki akcji i szczepionce profesora Koprowskiego epidemię poliomyelitis w Polsce udało się szybko opanować.

Profesor opracował także bezpieczną szczepionkę przeciw wściekliźnie, dzięki wykorzystaniu metody hodowli wirusa wścieklizny w zarodkach kurzych, z myślą o wściekłych psach i lisach odkrył szczepionkę doustną, którą można zrzucać z samolotów. Wcześniej szczepionka była przez wiele lat stosowana w postaci wstrzyknięć domięśniowych i podskórnych, w miejsce bolesnej podawanej pod skórę brzucha szczepionki opracowanej jeszcze przez Pasteura.

Prof. Hilary Koprowski wirusolog, immunolog, wakcynolog i biotechnolog. Urodził się 1916 r. w Warszawie, gdzie w 1933 r. ukończył XI LO im. M. Reja, a następnie uczęszczał do konserwatorium muzycznego w klasie fortepianu oraz ukończył studia medyczne. W 1939 r. wyjechał z kraju do Brazylii, gdzie - w Fundacji Rockefellera – pracował nad żółtą febrą i innymi wirusami, a w 1944 osiadł w Stanach Zjednoczonych, gdzie rozwijał swoją pracę naukową. 

Prof. Hilary Koprowski znany na całym świecie, w Polsce niedoceniany. Za zasługi w dziedzinie medycyny zasługuje na pomnik.

Fot. Hilary_Koprowski

Zobacz też:

Polio zagadkowy wirus